Op 24 november jongstleden ontving ze de vierde O2PZ Award: Marieke van den Brand. De lijst van redenen om de award dit keer aan haar uit te reiken, leek onuitputtelijk. Waarom stopt Marieke zoveel tijd en energie in het optimaliseren van onderwijs in palliatieve zorg? Ook daar is een hele lijst van redenen voor, zo blijkt na een gesprek met haar.
Hoewel met O2PZ nu flinke stappen worden gezet, heeft Marieke daar lang op moeten wachten. ‘Tijdens mijn opleiding tot internist in de beginjaren van dit millennium, kwam palliatieve zorg voor het eerst op mijn pad. Of liever gezegd, het gebrek daaraan. Wat ik zag, was suboptimale zorg. Niet in de fysieke behandeling hoor, maar er werd compleet voorbijgegaan aan de persoon achter de patiënt. Er werd totaal niet gekeken naar wat de ziekte met die persoon deed. Later kreeg ik te maken met twee vriendinnen met borstkanker. Beiden zijn helaas inmiddels overleden. Ook bij hen zag ik: dat moet anders.’
Mensen dood, maar studenten zijn daar niet mee bezig
Het is essentieel dat er vroeg in de opleiding wordt begonnen met palliatieve zorg. Iedereen die een medische opleiding start, doet dat om mensen te redden. Maar mensen zijn niet altijd te redden, er gaan ook mensen dood. Dat lijkt een open deur, maar studenten zijn daar totaal niet mee bezig. En als ze het uit de weg gaan omdat ze het eng vinden, dan adviseer ik ze meestal maar oogarts te worden. Gelukkig staan studenten er nu meer voor open dan vroeger. In mijn tijd was de opleiding ook vooral theoretisch en kreeg ik pas écht contact met patiënten tijdens mijn coschappen. Nu is dat al vanaf het eerste jaar het geval.’
Sterven is niet eng
In de opleiding moet meer bewustwording worden gecreëerd. Studenten moeten zelf meemaken dat sterven niet eng is en dat je ook niets over jezelf afroept. Aan mijn studenten zeg ik weleens: als je met alcohol op achter het stuur gaat zitten, ben je ook behoorlijk palliatief bezig. Daar moeten ze dan om lachen, maar het zet ze wel aan het denken. Ze moeten in de praktijk ook ervaren dat het hele mooie gesprekken oplevert. Uiteindelijk moet het leiden tot een alledaags besef dat de dood erbij hoort en er ook ruimte is om te voelen.’
Over Marieke van den Brand
Drs. Marieke van den Brand is als internist-ouderengeneeskunde/arts palliatieve zorg werkzaam op de afdeling Anesthesiologie, Pijn- en Palliatieve Geneeskunde van het Radboud universitair medisch centrum en lid van de voorbereidingscommissie van de tweedaagse cursus palliatieve zorg voor AIOS. Ze is bovendien betrokken bij het onderwijs aan het Radboud UMC en bij de FMS bij het project Opleiden 2025 nieuwe thema’s. Palliatieve zorg en ook het onderwijs daarover: Marieke staat met haar spreekwoordelijke ‘poten in de klei’.
Lees ook deel 2 van het gesprek met Marieke 'De dood lijkt tegenwoordig wel verbannen’