We spraken met Marijke en Ingrid over die ervaringen.
De bijeenkomst van de hbo-contactpersonen van O2PZ was een groot succes. De aanwezigen gaven aan verheugd te zijn elkaar weer te zien en op inhoud te kunnen sparren. Marijke en Ingrid gaven daartoe ook aanleiding met hun presentaties. Marijke is hoofddocent Palliatieve Zorg, lectoraat Verpleegkunde aan de Saxion Hogeschool en bedacht de online escape room* voor het tweede leerjaar. ‘Het doel van de escape room is het prikkelen van de basiskennis van de deelnemers en om uit te vinden waar ze informatie kunnen vinden over palliatieve zorg op het allereerste niveau’, legt Marijke uit. ‘We focussen met name op de rol van de zorgverlener en op een aantal specifieke punten, zoals die ook in onderwijsraamwerk vermeld staan. Daarnaast voegen we er ook onze eigen smaak aan toe. Voor ons is bijvoorbeeld samenwerking van groot belang, want de escape room is onderdeel van een serious game waarin we fictieve wijkteams online triggers geven. Dat staat heel dicht bij de werkelijkheid en leert studenten om te gaan met allerlei situaties.’
Complementaire zorg ontbreekt
Ingrid is docent Verpleegkunde aan de Hogeschool Leiden en richtte zich met haar case op meer aandacht voor de multidimensionale benadering van de palliatieve zorg. ‘Binnen het onderwijs wordt in een hoorcollege Palliatieve zorg en behandeling aandacht besteed aan de pijnbestrijding en behandelvormen van pijn’, vertelt ze. ‘Maar bij het leerdoel pijnbestrijding en complementaire zorg ontbrak het aan informatie over complementaire zorg. Het kenniscentrum Kinderpalliatieve zorg heeft op verzoek een weblecture gemaakt over complementaire zorg bij kinderen. Hierdoor komt niet alleen de somatische dimensie, maar ook de psychische, sociale en spirituele dimensie als onderdeel van palliatieve zorg aan bod. En dat is belangrijk, omdat dit laat zien dat palliatieve zorg een veel langer traject beslaat dan alleen de terminale fase.’
Het gaat om bewustwording
‘De bewustwording van hetgeen palliatieve zorg - en dus niet alleen terminale zorg - inhoudt, is voor zowel docenten als studenten belangrijk. De studenten zullen met het oog op de vergrijzing in de toekomst steeds meer met palliatieve zorg te maken krijgen. Hoe waardevol is het dan dat er goed uitgeruste verpleegkundigen zijn voor de cliënten/patiënten, waar je in de opleiding de tools voor hebt aangereikt?’
Marijke: ‘Docenten zijn hier zeker belangrijk in. Als je met ze spreekt over palliatieve zorg, blijkt dat zij met regelmaat niet precies weten wanneer die fase ingaat. Vanaf welk moment spreek je over palliatieve zorg? Met het onderwijsraamwerk in de hand worden diverse aspecten veel concreter, ook voor de docent.’
Het begint met de docent
‘Als het gaat om onderwijsmateriaal, is het belangrijk is dat je met de eigenaar van het onderwijs in gesprek gaat over de palliatieve zorg en hoe dit gemakkelijk in bestaand onderwijs kan passen’, vervolgt Marijke. ‘Het begint met de docent. Daar zit de winst.’
Ingrid is het met haar eens: ‘Binnen de opleiding vragen we in het nieuw te ontwikkelen onderwijs meer aandacht voor palliatieve zorg en wordt het onderwijsraamwerk onder de aandacht gebracht. Er zijn nu vijf docenten uit het team die een scholing volgen, zodat zij meer toegerust zijn om palliatieve zorg in het onderwijs te ontwikkelen en te implementeren. Als docenten daarin beter geschoold zijn, kan dat zich als een olievlek verspreiden.’
Kijk naar je doelgroep
‘Bedenk wat je wilt bereiken en vooral met welke doelgroep’, zegt Marijke. ‘Het verschilt of je te maken hebt met studenten of met zorgprofessionals. Zorg vervolgens voor een creatieve manier van bewustwording. Zelf heb ik daartoe de escape room gemaakt, maar je kunt bijvoorbeeld ook denken aan een quiz of iets dergelijks. Maak het niet zwaarder dan het is, dan is meedoen erg leuk en leerzaam tegelijk.’
Ingrid haalt als voorbeeld Death over Dinner aan, een methode waarmee je op een speelse manier in gesprek kunt gaan met familie of vrienden over de dood. ‘In een paar simpele, en bovendien leuke stappen, snijd je zo een aantal belangrijke onderwerpen aan en maak je niet alleen de dood bespreekbaar, maar vooral de fase die daarvoor komt. Je krijgt dan oog voor het gehele proces en niet alleen voor dat deel dat we de terminale fase noemen. In de terminale fase kun je niet alle wensen meer in vervulling laten gaan, in de palliatieve fase hopelijk wel. Zo lang die bewustwording er nog niet is, hebben wij als opleiders nog een flinke taak. Het onderwijsraamwerk zal daarbij een enorme hulp zijn.’