Hoe breng je als opleider/ zorgdocent enthousiasme over aan aios voor het interprofessioneel verlenen van palliatieve zorg? En dan met name tijdens uitdagende periodes met hoge werkdruk of met afstandsleren, zoals tijdens de COVID-19-lockdowns? Deze zoektocht leidde tot de pilot ‘Expertbibliotheek Palliatieve Zorg’ – naar voorbeeld van de ‘Mensenbieb’ met ‘levende boeken’, waarbij je in contact komt met experts die je normaal niet zo snel zou spreken. Een concept dat ook buiten lockdown-periodes goed toepasbaar is, zo blijkt uit de pilot.
‘Expertbibliotheek’ en ‘Hybride SPOC’
De twee pilots van de ‘Netwerkstage palliatieve zorg’ zijn de pilot ‘Expertbibliotheek’ (regio Amsterdam) en de pilot ‘Hybride SPOC’ (regio Leiden). De pilot ‘Expertbibliotheek’ is bedacht door Wies Wagenaar van Netwerk Palliatieve Zorg Amsterdam Diemen (NPZA), in reactie op een vraag die een medewerker van het EPZ bij haar had neergelegd. De uitwerking is gedaan door NPZA en het EPZ samen. Beide pilots komen voort uit het project
Opleiden 2025 van de Federatie Medisch Specialisten. Een project waarbij 32 wetenschappelijke verenigingen samenwerken om de medische vervolgopleidingen structureel door te ontwikkelen en interprofessioneel in te steken op de werkvloer. O²PZ en de Federatie werken samen bij deze pilots, die experimenteren met diverse onderwijsmiddelen en -vormen rondom palliatieve zorg bij aios van verschillende medische disciplines.
Een eerder artikel ging in op de pilot ‘Hybride SPOC’ (regio Leiden). In het huidige artikel vertellen we meer over de pilot ‘Expertbibliotheek Palliatieve Zorg’.
Kartrekkers
Betrokkenen bij de pilot ‘Expertbibliotheek Palliatieve Zorg’ zijn de twee kartrekkers Annicka van de Plas, coördinator van het Expertisecentrum Palliatieve Zorg Amsterdam UMC (EPZ) en Wies Wagenaar, coördinator van het Netwerk Palliatieve Zorg Amsterdam–Diemen; en anesthesioloog, hoogleraar pijngeneeskunde en palliatieve geneeskunde en tevens voorzitter van de pilot Monique Steegers van het Amsterdam UMC.
Wat houdt de pilot ‘Expertbibliotheek Palliatieve Zorg’ precies in?
De ‘Expertbibliotheek Palliatieve Zorg’ is als leermiddel toegepast bij aios interne ouderengeneeskunde, huisartsengeneeskunde en anesthesiologie. Met de ‘Expertbibliotheek’ kunnen aios via een ‘levend studieboek’ kennis opdoen. Niet het lezen van een studieboek, maar het ‘lenen’ van deskundigen betrokken bij de palliatieve zorg, in deze context ‘experts’ genoemd, staat centraal. Van kaderhuisarts en hospicearts tot en met de gespecialiseerde verpleegkundige en ethicus of nabestaande. Per expert zijn één of meerdere ‘titels’ beschikbaar, per titel is er een beschrijving van het onderwerp met korte inhoud en informatie over de expert. Deze experts bieden aios toegang om kennis op te doen over een specifiek onderwerp in de palliatieve zorg, naar gelang hun persoonlijke specifieke leerdoelen. Door in gesprek te gaan worden onder andere kennis en ervaringen gedeeld en dillema’s besproken. Dit alles in een gesprek van circa 45-60 minuten. De pilot is onlangs afgerond. Eind 2022 worden de resultaten van deze pilot geëvalueerd en gedeeld.
Hoe werkt de ‘Expertbibliotheek’
De aios kan een expert ‘lenen’ via een uitleenformulier dat vraagt naar de individuele leerdoelen van de aios. Binnen 1 week ontvangt zij of hij bericht of de expert beschikbaar is. Zo ja, dan wordt er een afspraak gemaakt voor het gesprek – hetzij live of via een digitale omgeving zoals Zoom, Teams, et cetera.
Aansluitend op de individuele leerdoelen van de aios wordt een persoonlijke voorbereiding gevraagd zodat de aios met de juiste voorkennis aan het gesprek begint. Een voorbereidende opdracht van maximaal 30 minuten bestaat bijvoorbeeld uit het lezen van een richtlijn, het bekijken van een documentaire of het lezen van een artikel. Na het gesprek schrijft de aios een reflectieverslag, dat wordt toegevoegd aan het portfolio. In totaal duurt het leentraject maximaal twee uur.
‘Heel veel inhoudelijke kennis, ook met praktijkvoorbeelden’
Ervaringen deelnemers
De aios die deelnemen aan de pilot ‘Expertbibliotheek Palliatieve Zorg’ geven aan dat zij de Expertbibliotheek zeker zouden aanraden bij andere aios. Zo ook Corine Hess. Voor meer verdieping in haar opleiding tot huisarts met differentiatie palliatieve zorg, nam zij deel aan de pilot ‘Expertbibliotheek’. Zij “leende” geestelijk verzorger Eline Arisse. ‘Deze leermethode is heel erg is afgestemd op mij als persoon’, vertelt Hess. ‘Ik hoef niet mee in een one size fits all. Dit is heel erg gericht op waar ik mee bezig ben en waar ik nu sta. Door wat ik toestuur naar Eline op basis van de voorbereidende opdracht, krijg ik iets heel specifiek gerichts terug. Dat stuurt direct weer mijn handelen. Voor mij is dit een waardevolle verdieping en een leuke uitdaging. Ik zou deze methode iedereen adviseren.’
Voorlopige resultaten
De instroom in de pilot was niet optimaal, onder andere vanwege de hoge tijdsdruk onder aios. Ook de timing in de zomervakantieperiode was suboptimaal. Maar de aios die in een leentraject zijn ingestroomd, zijn hier stuk voor stuk enthousiast over. Het gesprek met de palliatieve zorg-deskundige geeft hun de mogelijkheid om een vraag goed uit te diepen en hun individuele vragen te beantwoorden. Deelnemende aios geven aan dat zij de expertbibliotheek zouden aanraden aan andere aios. Ook de deelnemende experts melden dat ze het een waardevol leertraject te vinden.
Auteur: Betty van Wijngaarden
Lees meer: